In 2021 heb ik Jo van Kaam – van Tillo zes keer geïnterviewd. Ook haar dochter Anneke was hierbij. Samen hebben we de belangrijkste gebeurtenissen uit haar leven in beeld gebracht.
Klik voor een indruk van het hoofdstuk Watersnoodramp op de volgende link: Boek – Van de hel naar de hemel – Hoofdstuk Watersnoodramp
Ben je benieuwd naar het gehele verhaal, klik dan op onderstaande link om het boek te kopen.
Recensie door Monique Smit (schrijfdocent):
Zingeving
Trots ben ik op mijn schrijfcursiste Mariska van Dijk, die na mijn schrijfcursus vertrouwen heeft gekregen om te gaan schrijven en die het levensverhaal van de overgrootmoeder van haar kinderen en oma van haar man zo liefdevol vastlegde. Het is een goed gedocumenteerde verhalenbundel geworden. De life review methode die ze ervoor gebruikte is: Open kaart . Het is een methode waarbij ouderen op een gestructureerde manier intensief terugkijken op hun leven en daarover vertellen. Het inzetten van deze methode blijkt een gunstig effect te hebben op het psychisch welbevinden en de zingeving van ouderen. Thijs Tromp deed uitgebreid onderzoek naar deze methode. Zijn bevindingen zijn vastgelegd in het boek Het verleden als uitdaging. Een onderzoek naar de effecten van life review op de constructie van zin in levensverhalen van ouderen (Zoetermeer, Boekencentrum, 2011)
Terugkijken
De methode bestaat uit een aantal gesprekken: een kennismakingsgesprek en een aantal thematische bijeenkomsten en een afsluitende bijeenkomst. Reminiscentie is het ophalen van en stilstaan bij herinneringen. Samen, in individuele settings en ook met dochter Anneke erbij (Mariska’s schoonmoeder) kijkt Jo terug op haar leven. Het brengt haar weer terug naar haar jeugd in een groot gezin waar armoede heerste en waar maar weinig pretjes waren, behalve de weken in herstellingsoord De Krabbeboschen.
Wending
Jo vertelt over haar herinneringen aan de oorlog, aan haar moeilijke vader die haar sloeg, aan de zorg voor het gezin nadat haar moeder overleden was. Praten over gevoelens is duidelijk niet Jo’s sterke kant. Mariska leest daarom goed haar gezichtsuitdrukkingen noemt het vochtig worden van Jo’s ogen als het gaat over de slechte relatie met haar vader. Jo’s leven nam een wending toen ze haar man Sjef ontmoette. Hoewel haar schoonfamilie niet al te aardig voor haar was, kreeg ze meer vrijheid. De watersnoodramp heeft haar voorgoed angst voor wind en water bezorgd.
Lef
De geboorte van dochter Anneke zorgde later weer voor groot geluk. Op talloze foto’s is te zien hoe haar leven kleur kreeg door het ontmoeten van andere mensen na haar verhuizing naar Rotterdam, de geboorte van haar kleinkinderen en later achterkleinkinderen. Dochter Anneke’s herinneringen en aanvullingen staan cursief vermeld. Na het overlijden van haar man, durfde Jo activiteiten te ondernemen waar ze vroeger nooit aan zou beginnen.
Jo’s stem
Ondanks alle medische tegenslag kan Jo vaststellen dat ze, geworteld in De Kladde en opgebloeid in Rotterdam, toch heel tevreden over haar leven is. Het is Mariska gelukt om er Jo’s stem in te laten doorklinken. Het is, ook qua vormgeving een mooi boek geworden dat van begin tot eind blijft boeien. Jo heeft door het doen van haar verhaal in het reine kunnen komen met conflicten uit het verleden.
Bron (20 maart 2022): https://yogasterrebos.nl/category/yoga-sterrebos-blog/
